Renklerin insanlar üzerindeki psikolojik etkileri, rengin, insan beynindeki diğer bilgilerle beraber algılanmasından dolayı farklılık gösterir. Renklerin psikolojik etkilerine dair Kandinsky (1969) “Arnheim’a göre: Sıcak renkler kan basıncını yükseltir, soğuk renkler düşürür.”  Renk psişik bir titreşim uyandırır. Fiziksel görme hemen ikinci bir olay olarak psikolojik tepkiyi uyandırır.

Soğuk renklerden biri olan mavi Yılmaz (1991)’a göre; “... insan psikolojisine huzur, rahatlık ve sakinlik verir”. Bende bu söze katılıyorum. Bugün mavi renkli giyindim ve kendimi çok huzurlu hissediyorum. Mavi rengin dinlendirici ve huzur verici bir enerjisi olduğunu düşünüyorum.

Üçlü ana renk grubunda yer alan tek soğuk renk olan mavinin açık ya da koyu tonları, insan psikolojisinde değişik etkiler uyandırmaktadır.

Örneğin; mavi koyulaştıkça ya da siyaha yakınlaştıkça insanı daha çok içine çekip insanda keder, hüzün ve sıkıntı duygularını uyandırmaktadır. Mavi renk siyahtan uzaklaştıkça karamsarlık ve çekicilik etkisi azalmaya başlar. Açık tondaki bir mavi insanda sonsuzluk etkisi yaratırken insanın bakışları mavide engel tanımadan sonsuzluğa ulaşmaktadır. Çünkü mavi suyun ve havanın veya gökyüzünün ve denizlerin rengidir. Su ve havanın berraklığına yaklaşan mavinin dinlendirici etkisi de artar. Öyledir ki sıkıntılı olduğumuz zamanlarda denizi ya da gölü seyrederek sakinleşmemiz söz konusu olabilir.  

Mavinin açık tonları sağlık alanında, koyu tonları ise siyasi ve dini alanlarda daha çok tercih edilmektedir. Politikacılar hitap ettiği insanlar tarafından daha sakin dinlenmek amacıyla bu renkten yararlanmaktadır. Düzeni çağrıştırması nedeniyle resmi giysiler ve üniformalarda kullanılan parlament mavisi resmi kurum ve kuruluşlar tarafından kurumsal kimliklerini ortaya koyan amblem ve logolarında tercih edilmektedir. Otoriter görünmek, güveni sağlamak  ve karşılarındaki kişileri sakinleştirmek amacıyla polisler tarafından mavinin farklı tonları kullanılır.

Günümüzde yatak odaları ve hastanelerde insanın gözünü rahatlatması ve insanı iç huzura kavuşturması ve kendini daha iyi hissetmesi için tercih edilmektedir.  Diş doktorları muayenehanelerinin duvarlarını maviye boyayarak hastalarının korkularını azaltmaya ve onları sakinleştirmeye çalışırlar.

Bizler insan psikolojisinin satın alma ve satabilme becerilerini şekillendiren ana faktör olduğunu düşünüyoruz. Satış ve pazarlama sektörünü etkileyen bazı psikolojik faktörler vardır. Bunlar güdülenme,öğrenme,algılama,inanç ve tutumlar ve motivasyondur.

Renk, psikolojik faktörlerden algılama ile ilgilidir. Algı; çevrenin, insanların, nesnelerin, kokuların, seslerin, hareketlerin, tatların ve renklerin gözlemlenmesi ile ilgilidir. Tüketiciler hayatları boyunca pek çok kez ürünler, ambalajları, mağaza dizaynı, reklamlar ve buralarda kullanılan renklerle yüz yüze gelmekte ve algılama sürecinde bu uyaranlardan etkilenmektedir. Renk uyaranı tüketicinin algısında önemli bir yere sahiptir. Renklerin insanlar üzerindeki bu psikolojik etkileri nedeniyle işletmeler pazarlama çabaları içerisinde ürün ambalajından başlayıp, reklama, mağaza atmosferine kadar pek çok konuda renk ve kullanımına dikkat etmek durumundadır.

Mavi rengin pazarlama sektöründe serin,sakin,saygıdeğer,otoriter olarak algılandığı söyleniyor. “ Davidoff Cool  Water Parfüm, Big Blue IBM, İş Bankası,  Nivea” mavi ambalaj kullanılan bazı pazarlama örnekleridir.

Mavi renk Anadolu kültüründe de önemli bir yere sahiptir. Öyle ki insanı kötülüklerden uzaklaştırdığına ve koruduğuna inanılan nazar boncuğunun rengi mavidir. Üzerimizde nazar boncuğu taşıdığımızda kem gözlü ve kötü niyetli insanlardan kişiyi koruduğuna inanılır. Ayrıca turkuaz mavisi Türklere hitaben isimlendirilmiştir. Türk halkının geleneksel motifleri içerisinde mavinin çeşitli tonlarının oldukça fazla kullanıldığı görülür.

Sonuç olarak renklerin insan  psikolojisinde ve algılamada  önemli bir etkisi olduğu görülmüştür. Renklerin fizyolojik ve psikolojik etkileri olduğu bir gerçektir. Bugün mavi renkli giyinmenin  vermiş olduğu enerji ve huzur bu yazıyı yazmam için ilham sağladı.Sizin de stresli ve yoğun bir hayatınız varsa bu hayata biraz enerji ve huzur katabilmek için mavi rengi tercih edebilirsiniz. Kendinizi bunalmış ve daralmış hissettiğinizde bir sahil ya da göl kenarına gidip mavinin o eşsiz ve sonsuz renginde huzuru yakalayabilirsiniz. Sizin de hayatınızda bol bol mavi rengi kullanarak sakinlik kazanmanızı ve hayatınızdaki maviliklere bundan sonra daha dikkatli bakıp bu rengin size verdiği enerjinin farkında olmanızı tavsiye ediyorum. Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle..

                         Kaynakça

·       Alpaslan, S., ve Özen Kutanis, R. (2007) Sanayi ve Bilgi Toplumu Yönetim Metaforlarının Karşılaştırılması. Akademik İncelemeler Dergisi, 2(2):61.

·       Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2010) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Adapazarı: Sakarya yayıncılık.

·       Eti, İ., ve Erol, Ç., Mehmet,(2008) Pazarlama İletişimde Renkerin Rolü.Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10 Sayı 1 (22-33).

·       Batur, M.,(2016), İnönü University Journal Of Art and Design,İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, Cilt/Vol 6.sayı/ No.13.